بدن ما از بخش‌های بسیار پیچیده و به هم پیوسته تشکیل شده است. تمامی این بخشها هماهنگ با یکدیگر فعالیت می‌کنند. یکی از پیچیده‌ترین اندام‌ها در بدن ما (به خصوص در بانوان) سینه‌ها هستند. ظاهر سینه در تمامی انسان‌ها اساساً مشابه است، اما اندازه، شکل و عملکرد سینه‌ها در بین جنسیت‌ها به طور قابل توجهی متفاوت است.
سینه‌ها بخشی از آناتومی جنسی خانم‌ها و آقایان است. برای بانوان، سینه‌ها هم عملکرد شیردهی و هم جنسی (ایجاد لذت) دارند. سینه‌های آقایان فقط در تحریک جنسی نقش دارند. شناخت آناتومی سینه زن و بالا بردن اطلاعات خود در این زمینه، کمک شایانی به سلامت سینه، بهبود عملکرد آن و درمان مشکلات احتمالی خواهد کرد. در این مقاله در مورد آناتومی سینه (پستان) بانوان، از جمله بافت چربی، همبند و غده‌ای، لوب‌ها، لوبیول‌ها، مجاری، گره‌های لنفی، رگ‌های خونی و رباط‌ها صحبت میشود.
آناتومی سینه‌های بانوان
زمانی که آناتومی سینه را بررسی می‌کنیم، باید توجه کنیم که این اندام از بخشها متفاوتی ساخته شده است.
در اینجا بررسی مختصری روی ساختار سینه بانوان داریم:
آناتومی سطحی سینه زن
سینه در دیواره جلویی قفسه سینه قرار دارد. به صورت افقی از بخش کناری جناغ سینه تا خط میانی زیر بغل امتداد می‌یابد. از نظر عمودی، بین غضروف دنده دوم و شش قرار می‌گیرد. از نظر سطحی به عضلات زیر سینه‌ای بزرگ و سراتوس قدامی می‌رسد.
سینه می‌تواند از ترکیب دو بخش در نظر گرفته شود:
- بدنه دایره‌ای: بزرگترین و برجسته‌ترین بخش سینه است.
- دنباله زیر بغل: بخش کوچکتر، در امتداد لبه جانبی تحتانی سینه و به سمت حفره زیر بغل است.
در مرکز سینه، نوک سینه قرار دارد و اغلب از رشته‌های ماهیچه‌ای صاف تشیل شده است. اطراف نوک سینه ناحیه‌ای رنگی از پوست به نام آرئول قرار می‌گیرد. غدد چربی زیادی در آرئول وجود دارد. این ناحیه در زمان بارداری بزرگ شده، یک ماده روغنی ترشح می‌کند که به عنوان روان کننده نوک سینه کاربرد دارد.
ساختار تشریحی سینه زن
سینه از غدد پستانی درست شده که به وسیله بافت استرومای همبندی احاطه می‌گردد.
غدد پستانی
غدد پستانی همان غدد عرق اصلاح شده هستند و از یک سری مجاری و لوبول‌های (غده شیری) ترشحی ساخته شده‌اند.
هر لوبول حاوی تعدادی آلوئل (حفره کوچک) است که در یک مجرای شیری منفرد تخلیه می‌گردد. این مجاری مانند پره‌های چرخ در نوک سینه به هم می‌رسند.
استرومای بافت همبند
استرومای بافت همبند، ساختار پشتیبانی است که غدد پستانی را احاطه می‌کند. این ناحیه ترکیبی از یک بافت فیبروزی و چربی است.
استروما (بافت بنیادی)ی فیبروزی فشرده و متمرکز میشود و بند (رباط) های معلق را تشکیل می‌دهد. این رباط‌ها دو عملکرد اصلی دارند:
- سینه را به پوست و فاسیای سینه‌ای (pectoral fascia) زیرین متصل می‌کنند.
- لوبول‌های ترشحی سینه را جدا می‌کنند.
فاسیای سینه‌ای یا فاسیای پکتورال
پایه سینه روی فاسیای سینه‌ای قرار دارد. فاسیای سینه، صفحه صافی از بافت همبندی است که به عضله بزرگ سینه مرتبط می‌گردد. این بافت به عنوان نقطه اتصال رباط معلق عمل می‌کند.
لایه شلی از بافت همبندی بین سینه و فاسیای سینه‌ای وجود دارد که فضای رتروماماری (retromammary) نام دارد. از این فضا اغلب برای جراحی پلاستیک ترمیمی استفاده میشود.
عروق
تأمین عروقی بخش داخلی سینه از طریق سرخرگ داخل سینه (یا شریان پستان داخلی) تامین میشود. این سرخرگ شاخه‌ای از سرخرگ ساب کالوین است.
بخش جانبی سینه‌ها خون را از چهار رگ دریافت می‌کند.
- انشعابات جانبی قفسه سینه و توراکوآکرومیال که از سرخرک زیر بغل منشأ می‌گیرند.
- انشعابات سینه‌ای جانبی. از سرخرگ‌های بین دنده‌ای خلفی (مشتق شده از آئورت) نشأت می‌گیرند. آنها بخش جانبی سینه در فضای بین دنده‌ای دوم، سوم و چهارم را پشتیبانی می‌کنند.
- شاخه پستانی. از شریان بین دنده‌ای قدامی منشأ می‌گیرد.
سیاهرگ‌های سینه در ارتباط با سرخرگ‌ها فعالیت کرده، به داخل ورید‌های زیر بغل و سینه داخلی تخلیه می‌شوند.
لنفاوی
تخلیه لنفاوی سینه‌ها، از نظر بالینی، به علت نقش داشتن در متاستاز سلولهای سرطانی سینه نقش مهمی دارند.
سه گروه غدد لنفاوی وجود دارند که لنف بافت سینه را دریافت می‌کنند: گره‌های زیر بغل (75%)، گره‌های پاراسترنال (20%) و گره‌های بین دنده‌ای خلفی (5%).
پوست سینه تخلیه لنفاوی را نیز انجام می‌دهد:
- پوست: به غدد زیر بغل، زیر ترقوه و تحتانی عمق گردن تخلیه میشود.
- نوک سینه و آرئول: به شبکه لنفاوی زیر آرئولی تخلیه می‌گردد.
پشتیبانی عصبی
سینه توسط شاخه‌های عصبی پوستی جلویی و جانبی بین دنده‌ای چهارم و ششم عصب دهی می‌گردد. این اعصاب حاوی فیبرهای عصبی حسی و خود مختار هستند (رشته‌های خود مختار عضلات صاف و هماهنگی عروق خونی را تنظیم می‌کنند).
باید توجه کنید که این اعصاب تولید و ترشح شیر را کنترل نمی‌کنند. این امر توسط هورمون‌های اکسی‌توسین و پرولاکتین تنظیم می‌شوند که از غدد هیپوفیز ترشح می‌گردند.
عملکرد سینه
سینه‌های بانوان دو عملکرد اصلی دارند، البته عملکردهای دیگری مانند بهبود زیبایی نیز دارند؛ اما عملکردهای بیان شده در اینجا اصلی‌ترین‌ها هستند:
- شیردهی: همانطور که قبلاً بیان شد، این یک عملکرد اصلی است. شیر تولید شده به عنوان غذا در اختیار نوزاد قرار می‌گیرد. این مایع از آنتی بادی‌ها، پروتئین‌ها، الکترودها، آمینو اسیدها، ویتامین‌ها و مواد معدنی تشکیل شده است که هر ماده مصنوعی دیگری نمی‌تواند جایگزین آن گردد. به‌علاوه، شیر مادر آنقدر اعجاب آور است که ترکیبات آن با هر مرحله سنی نوزاد سازگار بوده و مواد مغذی را به او می‌رساند.
- عملکرد جنسی: سینه‌ها بخشی از نقاط حساس جنسی زن و مرد هستند، بنابراین به لمس حساس هستند. در بانوان حتی ممکن است با لمس این ناحیه به اوج رضایت جنسی نیز برسند.
تغییرات سینه‌ها در بانوان در طی کودکی و نوجوانی
در طی کودکی، دختران بافت نابالغ سینه کمی دارند. در طی بلوغ؛ هورمون‌های تولید شده از تخمدان و غده هیپوفیز (بخشی از مغز که رشد و دیگر غدد بدن را کنترل می‌کند) باعث رشد سینه می‌شوند. این امر باعث میشود مجاری شیری کشیده شده و منشعب‌تر گردند.
سپس بافت سینه به سیستم لوبول‌ها (غدد شیری) و مجاری تبدیل می‌گردد.
تغییرات سینه‌ها در طی بارداری
در طی بارداری، تغییرات زیادی در سینه‌های بانوان ایجاد می‌شوند تا برای تولید شیر آماده گردند. سلول‌ها و غدد بافت سینه تغییر شکل داده و تعداد و اندازه آنها تغییر می‌کند. ناحیه آرئول بزرگتر و تیره‌تر می‌گردد.
بعد از گذشت چند مدت از بارداری، بزرگ شدن سینه از طریق سلول‌هایی ایجاد می‌گردد که شیر تولید می‌کنند و این محصولات ترشحی در مجاری تجمع می‌یابند.
مایه‌ای سفید یا زرد رنگ به نام کلستروم در طی هفته‌های آخر بارداری یا اوایل دوره شیردهی در سینه تولید می‌گردد. این مایع سرشار از پروتئین و عواملی است که از کودک در مقابل عوامل مضر مانند باکتری‌ها محافظت می‌کند.
اثر هورمونی روی سینه‌ها
در طی بلوغ، رشد سینه به خاطر استروژن و پروژسترون صورت می‌گیرد. بعد از این رشد، تغییرات مورفولوژی سینه در طی دوره تخمک گذاری به خاطر نوسانات هورمونی ایجاد می‌گردد.
در طی بارداری، استروژن و پروژسترون به وسیله جسم زرد تولید شده، رشد سینه را تحریک می‌کند. پرولاکتین (تولید شده توسط ادنوهیپوفیز)، سوماتوماموتروپین از جفت جنین و کورتیکوئیدهای آدرنال نیز در دوره بارداری نقش دارند. بعد از زایمان، سطح گردش هورمون‌ها با تخریب جسم زرد (کورپوس لوتئوم، بافتی که پس ازتخمک‌ریزی از تغییر و تبدیل سلولهای فولیکول گراف به وجود می‌آید به رنگهای مختلف از جمله زرد، قهوه‌ای وغیره دیده میشود به سلولهای جسم زرد lutein cell گفته می شود اغلب بصورت CL مخفف‌سازی میشود) و جفت جنین (placenta) کاهش می‌یابد. ترشح شیر با تحریک افزایش پرولاکتین (به عنوان پاسخ عصبی هورمونی به مکیدن) و استروئیدهای بیرونی آدرنالین تحریک می‌گردد. اکسی توسین نیز تولید می‌گردد که انقباض سلولهای میو اپیتلیال (myoepithelial) در غدد سینه را برای خروج شیر تحریک می‌کنند.
در نبود هورمون‌های تخمدانی بعد از یائسگی، غدد سینه و سلولهای ترشحی آلوئولی تحلیل می‌روند. بافت همبند نیز تغییرات تحلیل رونده داشته و سلولهای کلاژن و استرومایی آن کاهش می‌یابند.
بیماری‌هایی که روی ساختار سینه تأثیر می‌گذارند
انواع مختلفی از بیماری‌های سینه وجود دارند. این موارد شامل عفونت، کیست، توده سلولی با درد یا بدون درد می‌شوند. برخی توده‌ها خوش خیم بوده که یعنی سرطانی نیستند و برخی بدخیم هستند که یعنی پخش می‌شوند.
رایج‌ترین بیماری سینه، درد سینه، ورم (التهاب سینه)، کسیت، توده خوش خیم و سرطان است. بانوان باید از ظاهر و حالت سینه خود آگاه باشند و اگر متوجه تغییراتی شدند به پزشک مراجعه کنند. به بانوانی که 50 تا 74 سال دارند، توصیه میشود هر دو سال ماموگرافی انجام دهند.
اگر مورد مشکوکی وجود داشت، معمولاً ترکیبی از سونوگرافی و بیوپسی را به منظور تشخیص علت آن توصیه می‌کنند. سینه آقایان نیز تحت تأثیر بیماری قرار می‌گیرد. اما مرسوم نیست.
حرف آخر
سینه‌ها و اندام‌های غده‌ای در ناحیه قفسه سینه بالا تنه قرار دارند. سینه زن به دلیل ساختار پیچیده تری که دارد، باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد و همواره به خوبی از آن مراقبت کرد. آنها شامل ساختار تخصصی مانند لوبیول‌ها و مجراها هستند که تولید شیر در بانوان را تسهیل کرده و معمولاً عملکردی در آقایان ندارند.
بافت‌های متنوعی سینه زن را شکل می‌دهند. این بافت‌ها می‌توانند سرطانی شوند. ماموگرافی منظم یا غربالگری سینه، می‌تواند به تشخیص زود هنگام سرطان در زمانی که قابل درمان‌تر است کمک کند. هر زمان که متوجه تغییری در سینه‌های خود شدید با پزشک تماس بگیرید.
سؤالات پرتکرار
سینه از چه چیزی ساخته شده است؟
سینه‌های بانوان ساختاری حاوی انوع مختلفی چربی، فیبروز و بافت غددی است:
- بافت غددی شامل لوب‌ها و مجاری سینه میشود.
- بافت فیبروزی، یا حمایتی یا همبند، همانند بافت رباط‌ها و اسکار است.
- بافت چربی در فضاهای بین بافت غددی و فیبری هستند و به طور عمده اندازه سینه‌ها را مشخص می‌کنند.
آیا سینه‌ها عضله دارند؟
سینه بافت عضلانی ندارد. عضلات زیر سینه‌ها قرار دارند و آنها را از دنده‌ها جدا می‌کنند.
مسئولیت اصلی سینه‌ها چیست؟
هر سینه شامل غدد زیادی است و دیگر ساختارها به آنها امکان انجام اعمالی را می‌دهند. یعنی عملکرد بیولوژیکی اولیه سینه‌ها تولید شیر به منظور تغذیه نوزادان است. با این حال، سینه می‌تواند نماد زنانگی بوده و نقشی در جذب و لذت جنسی نیز داشته باشد.
سینه‌ها معمولاً باید چگونه باشند؟
بافت طبیعی سینه اغلب گره‌ای است و برای هر شخص از نظر ساختار متفاوت است. حتی در هر خانم، بافت سینه در زمان‌های متفاوت در دوره قاعدگی و زندگی او متفاوت است.
چه نوع توده‌ایی در سینه طبیعی هستند؟
فیبروآدنوم‌ها توده‌هایی جامد، صاف، سفت و غیر سرطانی هستند که معمولاً در بانوان در دهه 20 و 30 دیده می‌شوند. معمولاً توده‌های خوش خیمی هستند و در هر سنی می‌توانند ایجاد شوند. در بانوان یائسه که هورمون درمانی انجام می‌دهند به وفور یافت می‌شوند.
رایج‌ترین بیماری‌های سینه چه هستند؟
رایج‌ترین بیماری‌ها در رابطه با سینه شامل درد سینه‌ها، ورم سینه (التهاب سینه)، کیست، توده‌های خوش خیم و سرطان هستند. بانوان باید به حس سینه‌ها و ظاهر آنها دقت کنند و اگر متوجه تغییراتی شدند به پزشک مراجعه کنند.
